Proza

Jan stoi na  skwerku pomiędzy Alejami, a ulicą Smolną. Czeka.  Mają się spotkać niedaleko stąd, w kawiarni, ale wie, że ona właśnie tu wysiądzie z autobusu. Jest przejęty, nie ma pewności, czy ją pozna. A jeśli to starucha, rozlazła, brzydka, nieporadna? Nie widział jej od tylu lat, pamięta aż za dobrze, ale inną, młodą. Może i stara, może  brzydka,  ale na pewno  nie jest głupia. Już samo to, że kiedy usłyszała  w radio, że jest, przyjechał, książkę wydał, od razu zadzwoniła. Nie do niego. Do wydawnictwa. Poprosiła, żeby przekazać mu wiadomość. Że jeśli zechce, niech się skontaktuje. Podała numer telefonu. Kiedy mu o tym powiedzieli zrobiło mu się słabo. Tak. Zasłabł. Pewno zbladł. Dobrze, że nikt nie zauważył.
Wyszedł  wciąż trochę roztrzęsiony i zadzwonił. Nie była tym zdziwiona. Nie poznał jej po głosie, chociaż to  nie był starczy głos. Onieśmielona, powiedziała, że chciała mu pogratulować. Ach tak, dziękuję. I wtedy przyszło mu do głowy, że musi się z nią spotkać. Powiedział, że nie mieszka w Polsce. Była ciekawa  gdzie. W Australii.  - Och! Udała zaskoczoną, chociaż musiała słyszeć o tym w radio.
 
Nie wiedział jak jej to zaproponować, w końcu zapytał wprost, czy chciałaby się z nim zobaczyć, a ona, jak gdyby od niechcenia powiedziała, że nie widzieli się od lat czterdziestu. No proszę. Pamiętała. Czy pamiętała też jak się rozstali? Nie, tego  nie powiedział. Nie chce wiedzieć. On o tym wciąż pamiętał. Tak się złożyło, że jego żona ma takie samo imię – Zofia. Może przypadek, może nie.
 
Wciąż nie rozumiał dlaczego się rozstali, o co jej chodziło. Zaproponował jej małżeństwo, chociaż  nie chciał się żenić z nią, czy z inną, miał dziewiętnaście lat, a ona była o rok młodsza. Uznał że to jedyny sposób, żeby ją zabrać  na wycieczkę rowerową,  potem zaciągnąć gdzieś w zarośla na trasie z Mokotowa do Piaseczna i wreszcie zrobić to, na czym tak zależało mu od dawna.. Może zboczyliby do Ursynowa. Wtedy tam jeszcze była wieś. Nie chciała. Do tej pory, kiedy ją odprowadzał i przysiadali gdzieś na ławce, mógł wsadzić rękę pod jej bluzkę, dotykać piersi i nic więcej. Przyszedł więc do niej kiedy była sama, żeby postawić sprawę jasno. Mógłby się z nią ożenić. Mógłby – tak się wyraził, a w nią w tej chwili jakby diabeł wstąpił, kazała się wynosić, pokazała drzwi. Wyszedł. Nie bardzo wiedział co się dzieje, skąd ten ból. Wkrótce zrozumiał, że to miłość.
 
Więcej się nie widzieli tego lata. Potem czatował na nią przed uczelnią.  Starała się jak gdyby go unikać, ale któregoś dnia, to był już koniec października, zgodziła się pogadać. Poszli na piwo. Niedaleko. W pobliżu jej uczelni był taki mały ni to barek ni to sklep na rogu przed Teatrem Polskim. Pili z butelek na stojąco. Była poważna, obojętna. Pytał ją – Czemu? Czemu  nie chce? - wzruszyła ramionami. Tak, to prawda. Nie chce się z nim spotykać,  czemu? Nie wie. Właściwie wie. Jest kłamcą. Nigdy nie był szczery.. A więc to jego wina. Poczuł  ulgę. Może nic straconego? Ale nie: była zbyt chłodna, obojętna.
 
Któregoś dnia zobaczył ją z kimś innym w dość niedwuznacznej sytuacji i teraz już jej nie chciał. Był tego prawie pewien. Prawie. Bronił się w różny sposób. Zabawa, podryw, nauka. A potem skończył studia, ożenił się i razem  z żoną wyjechał do Paryża. Czasami to się komuś udawało nawet w głębokim peerelu. Wiedział, że już nie wróci. Lecz ona  była wciąż obecna, jak zadra, jak upokorzenie. Gdzieś tam,  w podświadomości tkwiło  przeświadczenie, że nie podobał się. Po prostu. On, mężczyzna.  Nie był w jej typie i ta myśl zjawiała się ot tak, z różnych powodów, zawsze wtedy, kiedy mu w życiu coś nie wyszło.
 
A jednak poznał ja od razu, kiedy wysiadła z autobusu, nie miał najmniejszej wątpliwości. Siwa, nie gruba, sprawna, nie kaleka, ubrana w spodnie w kwiatki, czarną kurtkę. Udała, że go nie poznaje. Ale poznała, wie, choć stał na skwerku dość daleko. Mieli się spotkać na ulicy Foksal, a ona weszła do Empiku, więc poszedł z wolna Nowym Światem i czekał na nią na ulicy.
 
Szła w jego stronę  uśmiechnięta jakby na widok kogoś znajomego.                           - - No jestem – powiedziała patrząc na jego krawat, nie na twarz. I wyciągnęła obie ręce. Nie tego się spodziewał. Czego? Sam nie wiedział, jeszcze był bardzo skrępowany. A ona, chyba nie, chociaż, być może  udawała kogoś, kto jest swobodny, przyjacielski. Idąc w stronę kawiarni, coś mówili, ale to było bez znaczenia. Zauważył, że  jakby boi się na niego spojrzeć wprost i tylko z boku zerka. Nic sobie nie zarzucał, bo wiedział jak wygląda. Wiedział, że dobrze. Jest zamożny, dobrze ubrany, elegancki. Trzyma się prosto, pomimo bólu kręgosłupa. Twarz? O własnej twarzy nikt nic  nie wie, zanim nie natknie się na lustro.                                                                                                                      
 
Usiedli naprzeciwko siebie, co było dość niezręczne. Na szczęście miał tę książkę z sobą. Położył na stoliku. To ją zainteresowało. Powiedział, że to dla niej, jeśli zechce. Chciała. Kiedy się znali pisał wiersze, ale wiedziała że to powieść, mówili o tym przecież w radio. Kartkuje, czyta tu i tam, a on przygląda jej się bez przykrości. Wciąż jest spotkaniem mile podniecony. Byliby doskonałą parą.. Ona go prosi o autograf. Oczywiście. Pisze na pierwszej stronie jedno słowo; Niezapomnianej. Są wzruszeni. Mimo to, nie ma ochoty na zwierzenia. (Kiedyś, kiedy spotkają się ponownie powie, że nienawidzi żony, jednak nie powie jej, dlaczego). Wie, że jest skryty. Taki jest...  Po tylu latach emigracji przyjechał tu dopiero po raz drugi. Ten kraj jest niby wolny od dwudziestu lat, ale on jeszcze w to  nie wierzy. Ktoś może mieć na niego oko. Jest dyskretny. To prawda, na emeryturze, ale wciąż robi interesy.
 
 
                                                               II
 
Zofia, kiedy nie czyta, słucha radia. Lubi wywiady i rozmowy. A tej soboty usłyszała imię i nazwisko i człowiek ten jak żywy stanął przed oczami. Pisarz? Ach prawda, pisał wiersze. Słucha wywiadu i już wie; to debiut prozatorski. Powieść. Tak późno? Jest już stary. Od lat nic o nim nie słyszała, lecz sprawa szybko się wyjaśnia. Nie musi mówić skąd przyjechał, wszyscy już wiedzą; z Australii. Potem, że publikował u Giedrojcia. Rozmówcy pełni aprobaty, chwalą powieść. O sobie autor mówi mało, trudno się zorientować co tam robi, a raczej robił. Kierował firmą? Pływał? Bo teraz  na emeryturze. Były marynarz?  Z konieczności. Pisze po polsku i publikować będzie w kraju.
 
Przez chwile się zastanawia. Trzeba coś zrobić, ale co? Sprawa wydaje się dość prosta, zna nazwę wydawnictwa, więc zadzwoni, poprosi o przekazanie wiadomości, poda im numer telefonu. Jeśli oddzwoni, złoży gratulacje. Jeśli się nie odezwie, trudno. Mógł zapomnieć. Był czas, że go nie chciała znać. Potem to się zmieniło. Spotkali się po kilku latach od rozstania (a nie nie był to przypadek, wie). Oboje byli już po studiach. Odnalazł ją, bo chciał się z nią pożegnać. Wyjeżdża. Do Paryża. O tym, że z żoną  nie powiedział. Powiedział za to co innego, nie od razu; że jest kobietą jego życia. Lecz nie ponowił propozycji. Gdy się rozstali już na zawsze,  była rozczarowana, nieszczęśliwa. Nawet płakała trochę. Trudno.
 
To przeszłość. Jednak pojawił się cień żalu, kiedy się dowiedziała co porabia, co mogło być, co się nie stało. A diabła tam! Dawno by było po rozwodzie. Pamięta jak ją oszukiwał. Mówił , że idzie tam, a szedł gdzie indziej. I jeszcze coś. Po prostu jej się nie podobał. Niezbyt wysoki, chudy,  twarz pociągła. Nie był sexy. Teraz tak sobie pomyślała, wtedy nie znała jeszcze tego słowa.
 
Zadzwonił tego dnia wieczorem. Głos miał głęboki, męski, ciepły i wyczuwało się wzruszenie. Chciał się z nią spotkać. Gdzieś na mieście. Ona zgodziła się od razu.
 
I siedzą teraz przy stoliku. Spięci, przejęci i wzruszeni. On o niej  wie już prawie wszystko, a ona o nim bardzo mało. Ostrożny? Skryty? Ma nadzieję, że więcej o nim dowie się z powieści. Później odkryje jednak, że i tam go  nie ma. Jest pejzaż, wydarzenia, narrator, ale to nie on. Czasami tylko jakiś drobny szczegół tu i tam, którego nie mógł by wymyślić – musiał to widzieć, zapamiętać.
 
Nie może przyzwyczaić się do jego twarzy. Obwisłej skóry  nad oczami opadającej na powieki. Nos jakby jeszcze bardziej się wydłużył. Ale na pewno nie jest starcem. Mężczyzna w sile wieku, dlatego ich rozmowa przypomina flirt, szczególnie kiedy mówią o przeszłości. Bez żalu, bez pretensji. Nie ma pytań, więc nie potrzeba nic wyjaśniać, chociaż z tego co mówią można sądzić, że każde widzi to inaczej. Lecz po godzinie, może dwóch takiej rozmowy czują bliskość. Jej się zdaje, choć tego mu nie mówi, że to przyjaźń. On wie, że już się nie zobaczą. Będzie tu jeszcze parę dni, ale jej powie, że wyjeżdża jutro. Nie mówi, że ma w planie jeszcze parę spotkań, parę spraw.
 
Wychodzą. Stoją na rogu Foksal i Nowego Światu, tu muszą się pożegnać. Jest przy  niej bardzo blisko, dotyka ją, ona to czuje, czuje dreszcz. Żegnają się ściskając sobie ręce. Mają już telefony i adresy. Może mail? Sprzeciw; nie, maila nie. Dziwne. Światowiec i podróżnik, a nie używa internetu. Nie powie jej dlaczego. Przez ostrożność. W listach też będzie tylko parę słów. Woli rozmowy przez telefon, bo nie  zostaje po tym żaden ślad. Wtedy nie było jeszcze mowy o podsłuchu.
 
Co ona czuje? Trochę żal, a trochę zawód, chociaż rozmowa w tej kawiarni jakby przerosła jej oczekiwanie, ten błysk w oczach, serdeczność i autograf  sprawił, że gdzieś tam, w głębi duszy pojawia się to słowo – rozwód – i zaraz znika. Niedorzeczność. Z mężem niewiele ją już łączy, ale przecież mieszkają razem, mają dzieci, wnuki.
 
                                                            III
 
Na Boże Narodzenie przysłał jej kartkę z życzeniami, a ona napisała długi list i nie dostała odpowiedzi. Dopiero w marcu, albo w lutym przysłał wiadomość, że przyjeżdża.
 
Spotkali się w kawiarni Nowy Świat. Usiedli obok siebie na kanapie. Panował jakiś dziwny nastrój, jakby coś miało się wydarzyć. Musiał na chwilę wyjść do szatni. To co przyniósł, to było małe, czarne pudełeczko firmy Kruk i podał jej bez słowa. W środku był pierścionek. Kamyk lśnił. O kurcze, brylant - pomyślała. Musiała to obrócić w żart.
- Och! Zaręczyny – powiedziała – co na to twoja żona?
Wiedziała już o żonie.
- Spóźnione – zażartował – Włóż.
Pierścionek był za mały. Głupia sprawa.
 
Podczas jego pobytu poszli na spacer raz, czy dwa. To wszystko; był zajęty. Dużo znajomych, dużo spotkań, wieczory w Czytelniku. Raz jeszcze byli umówieni, lecz musiał to odwołać. Dzwonił z kawiarni że jest chory, leży, niestety dzwonił siedząc przy stoliku i nie przewidział, że jest gwar.
 
Więc tak! Kiedy to usłyszała, postanowiła oddać mu pierścionek. Diabli z nim, lecz trochę  było szkoda. To cenna rzecz, może się przydać w złej godzinie. Postanowiła zanieść do wyceny. Niby żeby powiększyć, dopasować. U jubilera wzięli miarę, miała się zgłosić następnego dnia.
– Ile jest wart? - spytała jubilera.
- Niewiele proszę pani -  i wymienił sumę. Powiedział, że kamyczek prawie bez wartości, a samo złoto dosyć niskiej próby.
 
 
 
 
 
 
 
 
.